Mỗi năm, khi đến thứ Hai cuối cùng của tháng Năm, người dân Hoa Kỳ tưởng nhớ và tôn vinh những nam nữ quân nhân đã ngã xuống vì quê hương. Ngày Tưởng niệm không chỉ là dịp nghỉ lễ kéo dài cuối tuần hay khởi đầu không chính thức của mùa hè—mà là một ngày thiêng liêng gắn liền với lòng biết ơn sâu sắc và những phút giây suy tư trang nghiêm.
Khởi Nguồn: Sự Ra Đời của “Ngày Trang Trí”
- Kỷ Niệm Sau Nội Chiến
Sau cuội Nội Chiến Hoa Kỳ, quốc gia phải đối phó với tổn thất nặng nề—hơn 600.000 binh sĩ cả phe Liên Bang (Union) và phe Liên Minh Miền Nam (Confederate) đã tử trận. Ở khắp miền Bắc, các cộng đồng bắt đầu trang trí mộ phần của binh sĩ Liên Bang bằng hoa, vòng hoa và cờ. Một trong những lễ kỷ niệm đầu tiên được ghi nhận diễn ra vào ngày 1 tháng 5 năm 1865 tại Boalsburg, Pennsylvania, khi phụ nữ địa phương đặt hoa lên mộ các binh sĩ, cả Liên Bang và Liên Minh, như một hành động hoà giải. - Thành Lập “Ngày Trang Trí Mộ”
Lấy cảm hứng từ những lễ kỷ niệm mang tính chất quần chúng này, Tướng John A. Logan của Tổ Chức Grand Army of the Republic đã ban hành Lệnh Chung Số 11 vào ngày 5 tháng 5 năm 1868, chỉ định ngày 30 tháng 5 là “ngày trang trí mộ các đồng đội đã ngã xuống bảo vệ đất nước.”. Từ đó trở thành “Decoration Day” (Ngày Trang Trí Mộ), thu hút hàng ngàn người đến Nghĩa Trang Quốc Gia Arlington cho buổi lễ khai mạc long trọng với diễn văn, diễn hành và lễ đặt vòng hoa.
Từ Decoration Day đến Memorial Day
- Mở rộng sau Đệ Nhất Thế Chiến
Sau Đệ Nhất Thế Chiến, khi nước Mỹ tham chiến và chịu thêm nhiều mất mát, Decoration Day dần mở rộng để tưởng nhớ tất cả quân nhân Mỹ đã ngã xuống, không chỉ những người hy sinh trong cuộc Nội Chiến. Đến những năm 1920, thuật ngữ “Memorial Day” (Ngày Tưởng Niệm) đã trở nên phổ biến, nhấn mạnh mục đích rộng hơn của ngày lễ: tưởng nhớ trang trọng thay vì chỉ đơn thuần trang trí mộ. - Công Nhận Chính Thức
Năm 1967, chính phủ liên bang chính thức công nhận ngày lễ này với tên gọi Memorial Day. Năm sau, Quốc Hội thông qua Đạo Luật Ngày Lễ Thứ Hai theo quy định thống nhất, chuyển Memorial Day từ ngày 30 tháng 5 sang thứ Hai cuối cùng của tháng 5 để tạo thành kỳ nghỉ ba ngày cho nhân viên liên bang—mà vẫn không làm giảm đi ý nghĩa trang nghiêm của ngày lễ.
Ý Nghĩa của Các Nghi Thức
- Chỉnh Cờ Rũ Nửa Cột
Vào lúc bình minh Ngày Tưởng Niệm, cờ Mỹ được kéo rũ xuống nửa cột cho đến trưa, tượng trưng cho lòng thương tiếc những người đã khuất. Đến 12 giờ trưa, cờ được kéo lên toàn cột, biểu hiện sự quyết tâm của người sống để tiếp nối di sản của người đã mất. - Khoảnh Khắc Tưởng Niệm Quốc Gia
Vào lúc 3 giờ chiều theo giờ địa phương, người dân Mỹ trên khắp cả nước dành một phút mặc niệm—im lặng để suy ngẫm về những hy sinh vĩ đại. Truyền thống này, do Quốc Hội thiết lập năm 2000, mời gọi cá nhân và tổ chức cùng dừng lại để tưởng nhớ những quân nhân đã hy sinh vì tổ quốc. - Viếng Thăm Nghĩa Trang và Đài Tưởng Niệm
Gia đình và cộng đồng đặt hoa, vòng nguyệt quế hoặc cờ Mỹ lên mộ phần của các cựu chiến binh. Nhiều nhóm tình nguyện “nhận chăm sóc” nghĩa trang để đảm bảo từng ngôi mộ được giữ gìn. Các cuộc diễn hành có sự tham gia của các hội cựu chiến binh, ban nhạc diễn hành và các đơn vị quân đội diễn ra từ thị trấn nhỏ đến thành phố lớn.
Lễ Kỷ Niệm Trên Khắp Quốc Gia
- Diễn Hành và Lễ Hội Địa Phương
Từ những thị trấn nhỏ đến các thành phố lớn, cộng đồng tổ chức diễn hành do hội cựu chiến binh địa phương hoặc các tổ chức thanh thiếu niên như American Legion, VFW phụ trách. Các bài phát biểu của thị trưởng, giáo sĩ và cựu chiến binh làm cho ngày lễ thêm phần trang nghiêm. - Hoạt Động Tình Nguyện
Ngày Tưởng Niệm còn khơi dậy tinh thần phục vụ: nhiều người chọn ủng hộ các tổ chức hỗ trợ cựu chiến binh, làm sạch đài tưởng niệm hoặc quyên góp cho các quỹ từ thiện quân đội. - Truyền Thông và Âm Nhạc
Các phim tài liệu, phóng sự và chương trình âm nhạc đặc biệt được phát sóng trên truyền hình và radio, giúp những ai ở nhà vẫn có thể tham gia lễ tưởng niệm quốc gia.
Washington, D.C.: Lễ Tưởng Niệm Tại “Memorial Wall”
Tại thủ đô, Ngày Tưởng Niệm càng trở nên trang trọng hơn tại Đài Tưởng Niệm Chiến tranh Việt Nam—thường gọi là “The Wall”. Lễ kỷ niệm diễn ra như sau:
- Lễ Đặt Vòng Hoa
Vào lúc bình minh, Tổng thống (hoặc Phó Tổng thống) đặt vòng hoa trước “Bức Tường- The Wall”, nơi khắc tên hơn 58.000 quân nhân Mỹ hy sinh hoặc mất tích trong Chiến Tranh Việt Nam. Tiếp đến, các thành viên Quốc Hội, lãnh đạo quân đội và đại diện cựu chiến binh cũng thực hiện nghi thức tương tự. - Đọc Tên Chiến Sĩ Đã Hy Sinh
Tình nguyện viên tham gia đọc tên từng người đã được khắc trên Bức Tường, đôi khi kéo dài nhiều giờ vì từng người được đọc tên và tưởng nhớ. - Lăng Mộ Chiến Sĩ Vô Danh
Cạnh đó, tại Nghĩa Trang Quốc Gia Arlington, nghi thức Đổi Gác tại Lăng Mộ Chiến Sĩ Vô Danh là một nghi lễ bất tử. Lá cờ hạ xuống ghi dấu kết thúc lễ tưởng niệm tại Arlington, tượng trưng cho lòng kính trọng của Hoa Kỳ đối với các chiến sĩ. - Cuộc Diễn Hành Memorial Day Quốc gia
Kể từ 2014, đường phố trung tâm D.C. tổ chức cuộc diễn hành Memorial Day lớn nhất Hoa Kỳ. Cựu chiến binh, ban nhạc diễn hành và các đơn vị quân đội tham gia dưới khẩu hiệu “We Honor the Sacrifice.”
Di Sản Trường Tồn
Ngày Tưởng Niệm Chiến Sĩ Trận Vong không chỉ là một ngày ghi trên lịch; đó là lời hứa chung rằng những người đã trả giá bằng cả mạng sống để bảo vệ tổ quốc sẽ không bao giờ bị lãng quên. Dù là tham dự diễn hành địa phương, đặt hoa trên mộ phần, dừng lại trong phút mặc niệm lúc 3 giờ chiều, hay đứng trước “Bức Tường – The Wall” tại Washington, D.C., mỗi hành động tưởng nhớ góp phần dệt nên tấm thảm lòng biết ơn của người dân Hoa Kỳ và di sản của những chiến sĩ hy sinh vì tự do sẽ còn sống mãi trong trái tim của người dân Hoa Kỳ qua nhiều thế hệ.
-Lê Nguyễn Thanh Phương-